Autor: INFOR BIZNES Sp. z o. o.

<![CDATA[

Pierwotnie duże firmy miały stosować nowy JPK_VAT już od 1 kwietnia, a pozostali podatnicy 1 lipca 2020 r. Daty wejścia w życie przepisów zostały jednak przesunięte na skutek pandemii koronawirusa. Tarcza antykryzysowa 4.0 w art. 72 pkt 2 wyznaczyła ostateczny termin na 1 października 2020 r.

Nowa matryca stawek VAT Towary i Usługi z programem INFORLEX PKWiU >>

Oznacza to, że od tego dnia wszyscy czynni podatnicy VAT (tj. duże, średnie i małe przedsiębiorstwa oraz mikroprzedsiębiorcy) będą zobowiązani do składania nowego JPK_VAT. To elektroniczny plik, który scali ze sobą ewidencję VAT (zestaw informacji o zakupach i sprzedaży) oraz deklarację VAT. Zamiast dwóch plików, przedsiębiorca przygotuje i wyśle tylko jeden plik, który będzie zawierać część ewidencyjną oraz deklaracyjną.

Od 1 października nie będzie już możliwości składania deklaracji VAT-7 i VAT-7K w inny sposób niż przez JPK. Nie zmienią się natomiast zasady składania skróconej deklaracji VAT w zakresie usług taksówek osobowych opodatkowanych ryczałtem (VAT-12), jak i pozostałych deklaracji w zakresie VAT (np. VAT-8, VAT-9M, VAT-10, VAT-14).

Nowy JPK_VAT będzie dostępny w dwóch wariantach.

JPK_V7M – będzie przeznaczony dla podatników, którzy rozliczają się miesięcznie. Będzie trzeba go wypełnić w obu częściach i wysłać do 25. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.JPK_V7K – to plik dla podatników, którzy rozliczają się kwartalnie. Za pierwsze dwa miesiące każdego kwartału będą go wypełniać tylko w części ewidencyjnej, natomiast po trzecim miesiącu wypełnią cześć ewidencyjną za ten miesiąc oraz cześć deklaracyjną za cały kwartał.

Podatnicy będą musieli zmienić praktykę przekazywania danych skarbówce, Ministerstwo Finansów przekonuje jednak, że szybko odczują pozytywne zmiany nowego rozwiązania. Przede wszystkim nie będzie potrzeba składania odrębnie deklaracji VAT-7 lub VAT-7K wraz z załącznikami i odrębnie informacji JPK_VAT – zamiast dwóch czynności, wystarczy jedna. MF zapewnia ponadto, że każde rozliczenie VAT będzie automatycznie weryfikowane bez angażowania podatnika. Liczba kontroli ma być mniejsza, a czynności kontrolne będą wykonywane szybciej.

]]

<![CDATA[

Co do zasady sprawozdania firm, których rok obrotowy pokrywa się z kalendarzowym, są sporządzane do końca marca i zatwierdzane do końca czerwca. W tym roku jednak ze względu na pandemię minister finansów wydłużył te terminy o trzy miesiące (dla spółek giełdowych o dwa miesiące). Zrobił to w rozporządzeniu z 31 marca 2020 r. (Dz.U. poz. 570), wydanym na podstawie tarczy antykryzysowej 1.0.

W formacie XML

Tak jak w ubiegłym roku, raporty należy sporządzić w formie elektronicznej, według struktur podanych przez ministra finansów w formacie XML. Ale są też nowości.

Po pierwsze, od 1 stycznia 2020 r. w takim formacie sprawozdania muszą przygotować, po raz pierwszy, również podatnicy CIT niewpisani do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Przykładem są fundacje i stowarzyszenia nieprowadzące działalności gospodarczej.

Nowa matryca stawek VAT Towary i Usługi z programem INFORLEX PKWiU >>

Obecnie w formacie XML nie muszą być sporządzane tylko te sprawozdania, które są tworzone według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.

Po drugie, do sprawozdań za 2019 r. należy zastosować nową wersję schemy (tj. 1_2) obowiązującą od września 2019 r. Ci, którzy sporządzili sprawozdanie za pomocą ministerialnej bezpłatnej aplikacji e-Sprawozdanie Finansowe, muszą się upewnić, że zrobili to z użyciem właściwej, czyli drugiej wersji. Tylko ona uwzględnia zmiany w strukturach.

Ponadto, przed podpisaniem raportu sporządzonego za jej pomocą warto raz jeszcze sprawdzić, czy nie ma w nim błędów. Ministerialna aplikacja nie weryfikuje bowiem pomyłek (w odróżnieniu od płatnych programów do tworzenia sprawozdań w XML). Przykładowo, nie pojawi się ostrzeżenie, że suma kwot aktywów nie równa się sumie kwot pasywów.

Kolejność składania podpisów

Dziś jest też ostatni moment na podpisanie sprawozdania przez głównego księgowego (osobę odpowiedzialną za prowadzenie ksiąg) oraz przez wszystkich członków zarządu. Tym ostatnim przyda się udostępniona przez Ministerstwo Finansów aplikacja do odczytywania sprawozdań finansowych sporządzonych w formacie XML (dostępna na stronie: podatki.gov.pl). Nie ma więc już obawy, że będą sygnować raporty w ciemno, bez możliwości uprzedniego ich odczytania.

Od 1 stycznia 2020 r. można też skorzystać z nowej możliwości podpisywania rocznych sprawozdań – z zastosowaniem podpisu osobistego (czyli podpisu cyfrowego dowodem osobistym).

Oprócz tego są dotychczasowe możliwości podpisywania, tj. przy użyciu kwalifikowanego podpisu elektronicznego (płatnego) i profilu zaufanego (bezpłatnego).

‒ Jest jednak pewien problem – zwraca uwagę dr Agnieszka Baklarz, która jest biegłym rewidentem. Podpis osobisty nie współgra z pozostałymi.

– Nie ma problemu, gdy pod sprawozdaniem podpisuje się tylko jedna osoba albo gdy wszyscy używają podpisu osobistego – mówi ekspertka. Kłopot pojawia się, gdy dokument sygnuje więcej osób, które posługują się podpisem osobistym lub profilem zaufanym.

W takiej sytuacji należy pamiętać o kolejności złożenia podpisu. Najpierw – jak przypomina Agnieszka Baklarz ‒ podpisują się osoby, których sygnatury zapisują się wewnątrz pliku sprawozdania (nie tworzy się nowy plik). Następnie podpis składają ci, których podpis znajdzie się w oddzielnym pliku (podpis zewnętrzny).

Podpisem kwalifikowanym można opatrzyć dokument na dwa sposoby: wewnętrznie albo zewnętrznie. Profil zaufany jest tylko podpisem wewnętrznym.

Wszystko to oznacza, że jeżeli księgowy jako pierwszy użyje wewnętrznie podpisu kwalifikowanego, to członek zarządu może sygnować sprawozdanie podpisem kwalifikowanym lub za pomocą profilu zaufanego. Jeżeli jednak użyje podpisu kwalifikowanego zewnętrznie, to członek zarządu będzie musiał podpisać się w identyczny sposób.

Zagraniczny zarząd

W praktyce problemów jest zacznie więcej. Niektóre pojawiły się z powodu pandemii.

‒ Przykładowo okazało się, że amerykańscy członkowie zarządów mają problem z wejściem do biur spółek, gdzie znajdują się kwalifikowane podpisy. Nie mają więc, jak sygnować rocznych raportów – mówi Agnieszka Baklarz.

Radca prawny Łukasz Drożdżowski wskazuje, że kłopot mają też niektórzy członkowie zarządów z Wielkiej Brytanii. Nie bardzo mogą udać się do notariusza, by podpisać dokumenty potrzebne do pozyskania podpisów.

Problemy mogą się pojawić również wtedy, gdy członkowie zarządu posługują się zagranicznymi podpisami. Zdarza się – jak mówi Agnieszka Baklarz ‒ że tak podpisanych sprawozdań finansowych nie można złożyć do Krajowego Rejestru Sądowego, mimo pozytywnej weryfikacji oprogramowaniem do podpisu.

‒ W tym zakresie należy ustalić, czy mamy do czynienia z kwalifikowanym podpisem elektronicznym na gruncie unijnego rozporządzenia eIDAS, czy nie – wyjaśnia Łuksza Drożdżowski.

Dodaje, że zwłaszcza w czasie pandemii nasiliła się praktyka posługiwania się podpisami elektronicznymi, które nie są kwalifikowanymi w rozumieniu przepisów eIDAS (np. podpis wystawiony przez wystawcę w USA). Zdarza się też – dodaje ekspert ‒ że kwalifikowane e-podpisy wystawione przez dostawców w państwach członkowskich UE nie mogą zostać przetworzone przez bramkę KRS, bo brak niektórych elementów w treści certyfikatu.

‒ Może się jednak zdarzyć, że problem nie tkwi w treści samego certyfikatu, a jedynie wiąże się z użyciem niewłaściwego formatu e-podpisu, wydanego w różnych europejskich jurysdykcjach – zwraca uwagę Łuksz Drożdżowski.

Zatwierdzenie i złożenie

Przypomnijmy, że minister finansów wydłużył też (odpowiednio o trzy i o dwa miesiące) terminy zatwierdzania sprawozdań finansowych za 2019 r. przez odpowiedni organ (np. zgromadzenie wspólników). Czas na to jest do końca września, a w spółkach giełdowych – do końca sierpnia.

Dopiero od tego momentu będzie liczony 15-dniowy termin na złożenie dokumentów w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Z kolei podatnicy CIT, którzy nie są niewpisani do rejestru przedsiębiorców (np. fundacje i stowarzyszenia nieprowadzące działalności) muszą w ciągu 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania przekazać je szefowi Krajowej Administracji Skarbowej (a nie do urzędu skarbowego).

Natomiast osoby fizycznie, które mają obowiązek tworzenia rocznych raportów za 2019 r., muszą je przekazać w wersji elektronicznej szefowi KAS do 31 lipca 2020 r. 

]]

<![CDATA[

Zwolnienie z należności do ZUS było jednym z pierwszym instrumentów wsparcia przedsiębiorców w związku z epidemią koronawirusa, na jakie zdecydował się rząd. W kolejnych tarczach rozszerzano głównie krąg podmiotów uprawnionych do tej formy pomocy. W efekcie skorzystało z niej miliony wnioskodawców.

Dotychczas ZUS pozytywnie obsłużył ponad 1,4 mln wniosków o zwolnienie w każdym miesiącu (marzec, kwiecień i maj). W marcu kwota zwolnienia wynosiła ponad 4 mld zł, w kwietniu 3,6 mld zł, a w maju 3,5 mld zł.

ZUS informuje także, że ponad 130 tys. przedsiębiorców skorzystało z odroczenia terminu płatności składek. Łączna kwota ulg (chodzi m.in. o odroczenie i rozłożenie zadłużenia na raty) sięga 5 mld zł.

Z badania Konfederacji Lewiatan wynika, że zwolnienie ze składek – obok pożyczki w wysokości 5 tys. zł dla mikroprzedsiębiorstw ze środków Funduszu Pracy – cieszyło się największą popularnością wśród firm, które skorzystały z tarczy antykryzysowej.

Cały czas nie wszystko jest jednak jasne. Wątpliwości dotyczące wniosku o zwolnienie mają np. osoby, które zatrudniają członka rodziny przy prowadzeniu działalności i zgłaszają go tylko do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie wiedzą bowiem, co mają w takiej sytuacji zaznaczyć – w podaniu nie ma takiej rubryki.

ZUS wyjaśnia, że taka osoba we wniosku (RDZ) zaznacza w bloku II cz. 1 pole A – że ubiega się o zwolnienie jako płatnik składek, który ma zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych innych ubezpieczonych (również siebie).

Oznacza to, że będzie mogła skorzystać ze zwolnienia, jeżeli została zgłoszona jako płatnik składek we wskazanym w przepisach prawa okresie i na wskazany dzień zgłosiła do ubezpieczeń społecznych co najmniej jedną osobę (tj. siebie albo współpracownika). Przykładowo zwolnienie ze składek za marzec, kwiecień i maj będzie przysługiwało przedsiębiorcy zarejestrowanemu jako płatnik składek w ZUS przed 1 lutego 2020 r., jeżeli na 29 lutego br. był co najmniej on zgłoszony do ubezpieczeń społecznych albo osoba współpracująca.

ZUS zaznacza, że art. 31zo ust. 2 ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych stosuje się tylko do osób prowadzących działalność pozarolniczą, które opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenia, czyli nie zgłosiły do ubezpieczeń żadnych innych osób. W konsekwencji tego płatnik nie ma obowiązku wskazania osiągniętego przychodu z tytułu prowadzonej działalności w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek, gdyż obowiązek ten dotyczy tylko tych przedsiębiorców, którzy opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenia.

1431,48 zł tyle wynosi suma miesięcznych składek opłacanych przez przedsiębiorców niekorzystających z żadnych ulg

362,34 zł tyle wynosi składka zdrowotna opłacana przez przedsiębiorców, w tym korzystających z ulgi na start

Kto może ubiegać się o zwolnienie ze składekZakres zwolnienia Za jaki okres przysługuje zwolnienie Kryteria przyznania świadczenia Gdzie i jak złożyć wniosek/ do kogo odwołanie Samozatrudnieni Do wysokości składek obliczonych od najniższej podstawy ich wymiaru Składki za okres od marca do maja O zwolnienie mogą ubiegać się osoby, które prowadziły pozarolniczą działalność przed 1 kwietnia 2020 r., opłacają składki na własne ubezpieczenie i mieszczą się w limicie przychodów 15 681 zł (300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.) "Aby otrzymać zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek, należy złożyć do ZUS wniosek o zwolnienie (wniosek RDZ). Obecnie jest to możliwe tylko przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Co jest potrzebne, aby przekazać wniosek elektronicznie: 1. Profil na PUE ZUS można go założyć: ■ przez bankowość elektroniczną, ■ przez profil zaufany, ■ przy użyciu podpisu kwalifikowanego, ■ podczas wizyty w placówce ZUS. 2. Podpis na PUE ZUS wnioski elektroniczne można podpisać: a. za pomocą funkcji podpisu profilem PUE, b. za pomocą podpisu zaufanego, c. za pomocą podpisu kwalifikowanego, d. za pomocą podpisu osobistego (e-dowód). WAŻNE: Wnioski złożone w inny sposób (papierowo, e-mailowo, przez ePUAP) nie będą przez ZUS rozpatrywane. W przypadku płatników, którzy są zobowiązani do składania deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych, warunkiem zwolnienia jest ich przesłanie do 30 czerwca 2020 r. UWAGA Jeżeli wnioskodawca nie zgadza się z decyzją odmawiającą zwolnienia z opłacania składek, może złożyć wniosek do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wystarczy, że złoży pismo w tej sprawie do placówki ZUS. Ma na to 14 dni od dnia doręczenia decyzji." Płatnicy zgłaszający do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych 100 proc. łącznej kwoty należności z tytułu składek Składki za okres od marca do maja "Wniosek o zwolnienie mogą złożyć osoby zgłoszone jako płatnicy składek: 1) przed 1 lutego 2020 r., które na 29 lutego 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych 2) w okresie od 1 lutego 2020 r. do 29 lutego 2020 r., które na 31 marca 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych 3) w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 marca 2020 r., które na 30 kwietnia 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych" Płatnicy zgłaszający do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych 50 proc. łącznej kwoty należności z tytułu składek Składki za okres od marca do maja "Wniosek o zwolnienie mogą złożyć osoby zgłoszone jako płatnicy składek: 1) przed 1 lutego 2020 r., które na 29 lutego 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych 2) w okresie od 1 lutego 2020 r. do 29 lutego 2020 r., które na 31 marca 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych 3) w okresie od 1 marca 2020 r. do 31 marca 2020 r., które na 30 kwietnia 2020 r. zgłosiły do ubezpieczeń społecznych od 10 do 49 ubezpieczonych." Samozatrudnieni, których przychód działalności jest wyższy niż 15 681 zł Do wysokości składek obliczonych od najniższej podstawy ich wymiaru Składki za kwiecień i maj O zwolnienie z opłacania składek mogą ubiegać się osoby opłacające je na własne ubezpieczenia, których przychód z działalności w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek, był wyższy niż 300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (czyli 15 681 zł). Muszą oni jednak spełnić dodatkowy warunek – ich dochód z działalności nie może być wyższy niż 7 tys. zł (w miesiącach, za które ubiegają się o ulgę). Samozatrudniony korzystający z ulgi na start Zwolnienie ze składek na ubezpieczenie zdrowotne Składki za kwiecień i maj O zwolnienie mogą ubiegać się osoby, które rozpoczęły prowadzenie działalności przed 1 kwietnia 2020 r., a ich przychód uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie, nie może być wyższy niż 300 proc. prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (15 681 zł). Gdyby przychód był jednak wyższy, możliwość skorzystania z pomocy będzie uzależniona od dochodu, który nie może przekroczyć 7 tys. zł. Spółdzielnie socjalne 100 proc. łącznej kwoty należności z tytułu składek Składki za okres od marca do maja Płatnik składek, będący spółdzielnią socjalną mogą skorzystać ze zwolnienia, jeżeli byli zgłoszeni w ZUS przed 1 kwietnia 2020 r. Duchowni, przełożeni domu zakonnego lub innej zwierzchniej instytucji diecezjalnej albo zakonnej Do wysokości składek obliczonych od najniższej podstawy ich wymiaru Składki za okres od marca do maja Brak ]]

<![CDATA[

Co do zasady przedsiębiorca może odliczyć podatek naliczony, już gdy wpłaci zaliczkę na poczet towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o VAT).

Jeśli dostawa nie dojdzie do skutku, to zaliczka powinna zostać oddana, a jej zwrot udokumentowany fakturą korygującą. Na tej podstawie obie strony niedoszłej transakcji skorygują do zera podatek należny i naliczony.

A co jeśli zwrotu zaliczki nie ma? Do tego pytania odniósł się dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 16 czerwca 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.211.2020.1.KSI). Pisaliśmy o niej w artykule „Niezrealizowana inwestycja to problem podatnika, a nie budżetu” (DGP nr 121/2020).

Korekta odliczenia

Przypomnijmy, chodziło o podatniczkę, która zamierzała kupić od dewelopera apartament pod wynajem w ramach działalności gospodarczej. Po wpłaceniu 330 tys. zł zaliczki odliczyła 23 proc. VAT. Urząd zwrócił jej podatek na konto. Ostatecznie jednak transakcja nie doszła do skutku, bo deweloper nigdy nie sprzedał jej lokalu. Zaliczki też nie zwrócił, ponieważ popadł w kłopoty finansowe i zalegał z zapłatą wobec licznych wierzycieli.

Kobieta poczuła się oszukana i złożyła zawiadomienie do prokuratury. Nie wiedziała natomiast, co stanie się z VAT zwróconym jej przez urząd skarbowy.

Dyrektor KIS uznał, że skoro transakcja nie doszła do skutku, to prawo do odliczenia VAT od zaliczki nie przysługuje. Na potwierdzenie przywołał wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 13 marca 2014 r. (sygn. C-107/13 w sprawie FIRIN). Wynikało z niego, że przepisy dyrektywy VAT wymagają korekty odliczenia podatku naliczonego, jeżeli dostawa, której dotyczyła zaliczka, nie została ostatecznie zrealizowana. I to nawet wtedy, gdy dostawca pozostał zobowiązany do zapłaty podatku należnego i nie zwrócił zaliczki.

Profiskalnie i wybiórczo

Eksperci są zaskoczeni takim stanowiskiem fiskusa.

‒ Komentowana interpretacja ma skrajnie profiskalny charakter, a w jej uzasadnieniu błędnie powołano się na wyrok TSUE w sprawie FIRIN. Przytoczono bowiem jedynie sentencję wyroku, bez wchodzenia w stan faktyczny, którego wyrok ten dotyczył, i w zastrzeżenia poczynione w jego treści ‒ komentuje Krzysztof Modzelewski, doradca podatkowy i partner w MGI Modzelewski Tax & Accounting Services.

‒ W tej sprawie fiskus powinien był sięgnąć do tez płynących z innego wyroku TSUE – z 31 maja 2018 r. w połączonych sprawach Kollroß i Wirtl (sygn. C-660/16 i C-661/16) ‒ wskazuje Michał Szczech z RSM Poland (patrz opinia).

‒ Wyrok z 31 maja 2018 r. odnosił się wprost do tez przedstawionych w orzeczeniu FIRIN i je doprecyzował ‒ potwierdza Paulina Furmanek z Gekko Taxens. Dlatego również jest zdziwiona, że dyrektor KIS o nim nie wspomniał.

Nowa matryca stawek VAT Towary i Usługi z programem INFORLEX PKWiU >>

Nie zawsze jest oszustwo

Wyrok TSUE (sygn. C-107/13), na który powołał się dyrektor KIS, dotyczył wpłaty przed dostawą, która wiązała się z zaplanowanym oszustwem i wyłudzeniem podatku. Dokonujący wpłaty wiedział o tym i był świadom, że do żadnej dostawy nie dojdzie. Unijny trybunał wziął to pod uwagę i dlatego orzekł, że niedoszły nabywca musi skorygować VAT naliczony, mimo że dostawca pozostał zobowiązany do zapłaty podatku należnego i nie zwrócił kontrahentowi zaliczki.

‒ O takim orzeczeniu przesądziło więc to, że transakcja była częścią zaplanowanego oszustwa podatkowego ‒ komentuje Jacek Aninowski, dyrektor generalny ds. obsługi postępowań w ISP Modzelewski i Wspólnicy. Podkreśla, że okoliczności te znacząco różnią się od sprawy polskiej podatniczki.

Podobny pogląd prezentują inni eksperci.

‒ W tym przypadku podatniczka nie mogła wiedzieć w momencie wnoszenia zaliczki, że transakcja nie dojdzie do skutku. Nie było żadnych przesłanek wskazujących na to, że zaliczka wiązała się z zaplanowanym oszustwem ‒ uważa Krzysztof Modzelewski.

W pełni zgadza się z nim Paulina Furmanek. ‒ Nie dość, że wnioskodawczyni nie wiedziała i nie miała szans wiedzieć o ewentualnych oszustwach dewelopera, to być może wcale ich nie było. To, że deweloper popadł w kłopoty finansowe, nie oznacza, że z góry miał złe intencje lub dopuścił się nadużyć ‒ podkreśla ekspertka.

Dobra wiara

Co zatem wynika ze wskazanych przez ekspertów wyroków TSUE z 31 maja 2018 r. (sygn. C-660/16 i C-661/16)? Dotyczyły one sytuacji, w której nie było oszustwa, VAT od zaliczek został zapłacony przez dostawców, natomiast nie zwrócili oni zaliczek z uwagi na swoją upadłość.

Trybunał orzekł wtedy, że potencjalnemu nabywcy nie można odmówić prawa do doliczenia VAT od zapłaconej zaliczki w sytuacjach, gdy zaliczka została zapłacona, a w chwili jej zapłaty wszystkie okoliczności przyszłej dostawy można było uznać za znane nabywcy, a zatem dostawa zdawała się pewna.

W uzasadnieniu do tego orzeczenia wyraźnie wskazano, że podatnik może zostać pozbawiony prawa do odliczenia VAT od zaliczki, gdy z góry wie (tak jak w wyroku w sprawie FIRIN), że do dostawy nie dojdzie.

Natomiast wyraźnie wynikało też z niego, że nie można odmówić prawa do odliczenia, jeżeli odbiorca nie miał i nie mógł mieć świadomości popełnienia przez dostawcę oszustwa lub nadużycia. ‒ Tym bardziej w sytuacji, gdy dostawca należycie opłacił VAT od otrzymanej zaliczki – podkreśla Paulina Furmanek.

Fiskus na plusie

W sprawie, w której wypowiedział się dyrektor KIS, nie wynikało ‒ ani z wniosku o interpretację, ani z niej samej ‒ czy deweloper zapłacił fiskusowi podatek należny od zaliczki.

‒ Jeśli jednak faktycznie go uregulował, to podejście zaprezentowane przez organ sprawi, że budżet wyjdzie na plus ‒ zauważa Roman Namysłowski, partner w Crido. Spodziewa się bowiem, że urząd najpewniej nie zwróci VAT należnego deweloperowi.

‒ Skoro bowiem deweloper nie zwrócił zaliczki, to po jego stronie w dalszym ciągu istnieje obowiązek podatkowy z tego tytułu ‒ wyjaśnia Namysłowski. Tłumaczy, że korekta faktury zaliczkowej wymaga zwrotu otrzymanych środków, czyli zaliczki. Dopóki więc pieniądze nie zostaną zwrócone niedoszłej klientce, dopóty wpłacony podatek zostanie w budżecie.

Na podobny problem zwraca uwagę Jacek Aninowski. W jego przekonaniu interpretacja dyrektora KIS została wydana przedwcześnie. ‒ Jeżeli bowiem podatek został zapłacony, a nabywca nie ma możliwości uzyskania zwrotu zaliczki od dostawcy, to z zasady neutralności powinna zostać wywiedziona możliwość żądania zwrotu bezpośrednio od organów podatkowych. W takiej sytuacji rzeczywiście nieracjonalnym byłoby wpierw korygowanie odliczenia, by następnie ponownie żądać zwrotu tego podatku (z korekty) od organów podatkowych – wskazuje Aninowski.

Należny problemem fiskusa

Co więcej, w przekonaniu ekspertów fiskus nie może żądać od podatniczki zwrotu VAT, nawet gdyby deweloper nie zapłacił podatku należnego. TSUE traktuje taką zapłatę VAT przez dostawcę jako dodatkową okoliczność, świadczącą o tym, że oszustwa nie było. Nie jest to natomiast warunek konieczny, w świetle wyroku z 31 maja 2018 r.

‒ Niedoszły nabywca nie powinien być w tej sytuacji karany, bo to przecież ustawodawca wprowadził przepis, który wymaga wykazania VAT już przy zaliczce, nawet jeżeli nie ma jeszcze dostawy towarów czy świadczenia usług ‒ zauważa Roman Namysłowski.

Podobnego zdania jest Paulina Furmanek. ‒ Przesadą zdaje się obarczenie odbiorców całością ryzyka związanego z ewentualnym niedostarczeniem nabytych towarów i usług, a już szczególnie gdy przy zachowaniu należytej ostrożności nie mogli być świadomi złych intencji dostawców ‒ komentuje ekspertka. 

To, że deweloper popadł w kłopoty finansowe, nie oznacza, że z góry miał złe intencje lub dopuścił się nadużyć, zwłaszcza gdy wpłacił VAT należny

OPINIA

Fiskus wybiórczo traktuje dorobek orzeczniczy TSUE

Michał Szczech, konsultant podatkowy w RSM Poland

W czasie epidemii, gdy pogarszająca się kondycja gospodarcza przedsiębiorstw skutkuje wzrastającą liczbą upadłości firm, coraz częściej będzie się niestety zdarzać, że kupujący, mimo wpłaty zaliczki, nie może liczyć na realizację zamówienia ani na zwrot wpłaconych pieniędzy. Dlatego dziwi postawa fiskusa, który w interpretacji tak ważnej kwestii dla podatników odwołuje się do mocno kontrowersyjnego wyroku TSUE, podczas gdy dla oceny stanowiska wnioskodawcy konieczne było odwołanie się do tez płynących z wyroku w połączonych sprawach Kollroß i Wirtl (C-660/16 i C-661/16).

Co interesujące, w przytoczonym przez dyrektora KIS wyroku w sprawie FIRIN (sygn. C-107/13) trybunał przytoczył stanowisko rzecznika generalnego Juliane Kokott, zgodnie z którym dopóki zaliczka nie została zwrócona, to podstawa podatku należnego z tytułu zainkasowanej zaliczki nie może być obniżona.

]]

<![CDATA[ Tabela 1. Co czeka podatników od 1 lipca 2020 r. Jaka zmiana Na czym polega Podstawa prawna VAT Nowa matryca stawek • Zamiast Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) będzie stosowana: Ustawa z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1751; ost.zm. Dz.U. poz. 568) wprowadziła zmiany od 1 listopada 2019 r., lecz w przypadku nowej matrycy stawek miały być one stosowane od 1 kwietnia 2020 r. Termin ten został przesunięty na 1 lipca 2020 r. przez ustawę z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 568; dalej: tarcza 1.0). – Nomenklatura scalona (CN) albo Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) w zakresie towarów oraz – aktualna Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) w zakresie usług. • Wprowadzona zmiana ma uprościć stosowanie przepisów dotyczących stawek dzięki objęciu jedną stawką w jak największym stopniu całych grup towarowych (działów CN). Oznacza to znacznie mniejszą liczbę pozycji w nowych załącznikach nr 3 i nr 10 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1065; dalej: ustawa o VAT), które zawierają wykazy towarów i usług opodatkowanych według stawek odpowiednio 8 proc. i 5 proc. Wiążące informacje stawkowe • Od 1 listopada 2019 r. podatnicy mogą występować o wiążące informacje stawkowe (WIS). WIS to decyzja administracyjna, która zawiera opis towaru albo usługi, albo kilku towarów lub usług, które razem składają się na jedno świadczenie, a także ich klasyfikację i właściwą stawkę VAT. Ustawa z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1751; ost.zm. Dz.U. poz. 568) wprowadziła zmiany od 1 listopada 2019 r. Zgodnie z tą regulacją pierwotnie WIS miały dawać ochronę od 1 kwietnia 2020 r., lecz tarcza 1.0 termin ten przesunęła na 1 lipca 2020 r. • Wiążące informacje stawkowe co do zasady dotyczą nowej matrycy VAT (wyjątkiem są wydawnictwa prasowe i książkowe), w związku z tym ochrona wynikająca z WIS wydanych po 1 listopada 2019 r. będzie obowiązywać dopiero od 1 lipca 2020 r. • WIS będzie wiązać organ podatkowy wobec podatnika, dla którego została wydana –w odniesieniu do towaru albo usługi, która jest jej przedmiotem. Na podstawie WIS zamieszczonej w Biuletynie Informacji Publicznej (https://www.kis.gov.pl/informacje-podatkowe-i-celne/wiazace-informacje-stawkowe-wyszukiwarka) z ochrony będą mogli również korzystać inni podatnicy. W tym przypadku ochrona ta będzie mieć taki sam charakter jak wynikająca z interpretacji indywidualnych. Rozliczanie VAT od importu towarów • Więcej podatników będzie mogło rozliczać VAT z tytułu importu towarów do 25 dnia następnego miesiąca – zamiast obecnych 10 dni od odprawy celnej albo od dnia wydania decyzji celnej. Z możliwości rozliczania VAT z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej będą bowiem mogli skorzystać wszyscy podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, jeżeli będą dokonywać zgłoszeń celnych przez przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego w rozumieniu przepisów celnych. Warunek ten nie będzie miał zastosowania do podmiotów posiadających pozwolenie na stosowanie uproszczeń, o których mowa w art. 166 oraz w art. 182 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny Dz.Urz. UE z 2013 r. L 269, s. 1; ost.zm. Dz.Urz. UE z 2019 r. L 111, s. 54) i do podmiotów posiadających status upoważnionych przedsiębiorców (AEO). Ustawa z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. poz. 1495; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875) wprowadziła zmiany od 1 lipca 2020 r. • Podatnicy rozliczający podatek należny z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji VAT będą jednak wyłączeni z możliwości składania kwartalnych deklaracji VAT. Będą oni mogli składać deklaracje kwartalne nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym dokonali importu towarów rozliczanego bezpośrednio w deklaracji podatkowej. Uwaga! Inne zmiany w przepisach dotyczących rozliczania VAT od importowanych towarów wejdą w życie 1 października 2020 r. (w związku z nowym JPK_VAT). Transakcje łańcuchowe • Wprowadzone zmiany mają na celu implementację dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi (Dz.Urz. UE z 2018 r. L 311, s. 3; dalej: dyrektywy 2018/1910), która w ramach pakietu quick fixes ujednolica rozliczanie transakcji łańcuchowych w całej UE. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany dopiero od 1 lipca 2020 r., chociaż dyrektywa 2018/1910 musiała być stosowana od 1 stycznia 2020 r. • Tak jak dotychczas – w przypadku gdy te same towary będą przedmiotem kolejnych dostaw oraz będą wysyłane lub transportowane bezpośrednio od pierwszego dostawcy do ostatniego w kolejności nabywcy – wysyłkę lub transport będzie się przyporządkowywać wyłącznie jednej dostawie. • Jeżeli towary będą wysyłane lub transportowane z terytorium kraju na terytorium państwa trzeciego przez nabywcę, który dokonuje również ich dostawy, wysyłka lub transport będą przyporządkowane dostawie dokonanej do tego nabywcy, chyba że z warunków dostawy będzie wynikać, że wysyłkę lub transport towarów należy przyporządkować jego dostawie. Ustawa w momencie zamykania numeru czekała na publikację w Dzienniku Ustaw. • Nową regulacją w ustawie o VAT jest natomiast zasada stanowiąca, że jeśli towary będą wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego, wysyłka lub transport tych towarów będą przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego (tj. innego niż pierwszy w kolejności dostawcę towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz). Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy podmiot pośredniczący przekaże swojemu dostawcy numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary będą wysyłane lub transportowane, wysyłkę lub transport będzie się przypisywać wyłącznie dostawie dokonanej przez ten podmiot. Magazyny typu call-off stock • Wprowadzone zmiany mają na celu implementację dyrektywy 2018/1910. W związku z tym zamiast dotychczasowych przepisów ustawy o VAT dotyczących magazynów konsygnacyjnych wprowadzono nowe regulacje dotyczące procedury magazynu typu call-off stock. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany dopiero od 1 lipca 2020 r., chociaż dyrektywa 2018/1910 musiała być stosowana od 1 stycznia 2020 r. • Cechą charakterystyczną magazynu konsygnacyjnego jest to, że towary w nim składowane nie są przeznaczone dla znanego nabywcy. Natomiast magazyn call-off stock wyróżnia się tym, że towary są przeznaczone dla z góry określonego odbiorcy. • Skorzystanie z procedury magazynu call-off-stock będzie wyłączać stosowanie zasad typowych dla rozliczania VAT od transakcji wewnątrzwspólnotowych z chwilą przemieszczenia towarów, ale będą musiały być spełnione określone w ustawie o VAT warunki (m.in. dane nabywcy muszą być znane podatnikowi wysyłającemu lub transportującemu towary w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu, konieczne jest rejestrowanie przemieszczenia towarów w specjalnej ewidencji). Maksymalny okres przechowywania towarów w magazynie call-off stock bez powstania obowiązku podatkowego będzie wynosić 12 miesięcy (w przypadku magazynów konsygnacyjnych wynosił on 24 miesiące) Stawka 0 proc. przy WDT • Kolejna zmiana wprowadzana w celu implementacji dyrektywy 2018/1910 zaostrza warunki stosowania stawki 0 proc. przy wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów. I tak nabywca będzie zobowiązany do podania numeru identyfikacyjnego dostawcy w celu zastosowania przez niego stawki 0 proc. z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Ponadto przesłanką materialną zastosowania stawki 0 proc. przy WDT będzie złożenie prawidłowej informacji podsumowującej, przy czym podatnik będzie mógł zastosować tę stawki, jeżeli należycie na piśmie wyjaśni uchybienie naczelnikowi urzędu skarbowego. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany dopiero od 1 lipca 2020 r., chociaż dyrektywa 2018/1910 musiała być stosowana od 1 stycznia 2020 r. Ordynacja podatkowa Raportowanie schematów podatkowych • Najistotniejsze zmiany dotyczą raportowania schematów podatkowych transgranicznych. Otóż w związku z koniecznością uwzględniania specyficznych wymogów wynikających z określonego przez Komisję Europejską standardu wykorzystywanego do wymiany informacji pomiędzy państwami członkowskimi UE (tzw. unijnej schemy) na promotorów, korzystających i wspomagających nałożono obowiązek ponownego zaraportowania wszystkich schematów transgranicznych, jeśli pierwszej czynności związanej z wdrażaniem schematu dokonano w okresie od 26 czerwca 2018 r. do 30 czerwca 2020 r. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. • Po zmianach numer zgłoszenia schematu podatkowego transgranicznego (NZSPT) będzie nadawany przez szefa Krajowej Administracji Skarbowej na potrzeby wymiany informacji podatkowych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej. W przypadku schematów podatkowych transgranicznych potwierdzenie nadania numeru schematu podatkowego (NSP) będzie zawierać również NZSPT. • Ponadto nowością jest, że pełnomocnictwo szczególne do działania w sprawie MDR będzie upoważniać również do działania w innych sprawach z tego samego zakresu, chyba że w pełnomocnictwie zastrzeżono inaczej. • Doprecyzowano również: – określenie szczególnej cechy rozpoznawczej dotyczącej schematu podatkowego, w którym uczestniczy odbiorca płatności z raju podatkowego; – regulacje dotyczące elektronicznego sposobu przekazywania informacji do szefa KAS. Indywidualne rachunki podatkowe • Rodzaje podatków, opłat lub niepodatkowych należności budżetowych, których wpłata jest realizowana przy użyciu mikrorachunku podatkowego, nie będą wynikać bezpośrednio z ordynacji podatkowej, lecz ich listę będzie określać w rozporządzeniu minister finansów. Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. Umowa o współdziałanie • Szef KAS będzie mógł zawrzeć z podatnikiem, na jego wniosek, umowę o współdziałanie w zakresie podatków pozostających we właściwości KAS. Ustawa z 16 października 2019 r. o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych (Dz.U. poz. 2200) wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. • Wniosek o zawarcie takiej umowy będzie mógł jednak złożyć tylko podatnik, u którego wartość przychodu wykazana w zeznaniu rocznym CIT w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro. Umowę o współdziałanie będzie można zawrzeć z podatnikiem, który otrzyma pozytywną opinię z audytu wstępnego. • Umowa o współdziałanie może zapewnić podatnikowi liczne korzyści (m.in. brak kontroli podatkowych, zabezpieczenie przed dodatkowym zobowiązaniem podatkowym), ale będzie się też wiązać z dodatkowymi obowiązkami. Ordynacja podatkowa, CIT, PIT Wpłaty na rachunki spoza białej listy podatników VAT • Przepisów dotyczących zwiększania przychodów lub wyłączania z kosztów uzyskania przychodów w PIT i CIT oraz przepisów ordynacji podatkowej dotyczących odpowiedzialności solidarnej w VAT nie trzeba będzie stosować w przypadku dokonania przez podatników zapłaty należności na rachunki, niezamieszczone w wykazie podatników VAT: Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. Uwaga! Zgodnie z przepisami przejściowymi przypadku dokonania zapłaty na rachunek niezamieszczony na białej liście podatników VAT negatywne konsekwencje w PIT i CIT nie wystąpią w przypadku płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonanej od 1 stycznia 2020 r. a) służące do dokonywania rozliczeń z tytułu nabywanych przez ten bank lub tę kasę wierzytelności pieniężnych (rachunki cesyjne), lub b) wykorzystywany przez ten bank lub tę kasę do pobrania należności od nabywcy towarów lub usługobiorcy za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą, i przekazania jej w całości albo części dostawcy towarów lub usługodawcy, lub c) prowadzony przez ten bank lub tę kasę w ramach gospodarki własnej, niebędący rachunkiem rozliczeniowym. • Przy czym do uniknięcia sankcji konieczne będzie spełnienie warunku, że odpowiednio bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa lub podmiot będący wystawcą faktury, wraz z informacją o numerze rachunku do zapłaty, przekażą podatnikowi informację, że rachunek wskazany do zapłaty jest rachunkiem, o którym mowa w lit. a, b lub c. • Sankcji będzie można będzie uniknąć również, gdy zapłata: – została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności; lub – wynika z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę. • Ponadto termin na złożenie zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek bankowy inny niż zawarty w wykazie podatników VAT (ZAW-NR) będzie wynosić siedem dni zamiast dotychczasowych trzech. • Zawiadomienie będzie się składać jednorazowo przy pierwszej zapłacie należności przelewem na dany rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla podatnika, który dokonał zapłaty należności. PIT Usługa Twój e-PIT • Umożliwiono złożenie korekty zeznania za pośrednictwem usługi Twój e-PIT. Akceptacja przez podatnika zmian wprowadzonych do złożonego zeznania będzie oznaczać złożenie korekty zeznania w dniu dokonania tej akceptacji. Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. Roczne obliczenie podatku przez organy rentowe • Wniosek złożony przez podatnika o niepomniejszanie zaliczki o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek obowiązuje płatnika (organ rentowy) również w kolejnych latach podatkowych, chyba że podatnik wycofa wniosek. Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. • Organy rentowe nie będą miały obowiązku sporządzania PIT-40A dla podatników, u których suma zaliczek pobranych w roku podatkowym przewyższa kwotę podatku obliczonego przez organ rentowy za ten rok. Kodeks karny skarbowy Nowe kary • W związku z nowymi regulacjami w ustawie VAT dotyczącymi procedury magazynu typu call-off stock wprowadzono też przepisy przewidujące odpowiedzialność karną skarbową za niezłożenie zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o prowadzeniu takiego magazynu lub złożenie go po terminie, lub podanie w nim danych niezgodnych z prawdą. Zaniechanie tych obowiązków podlegać będzie karze grzywny jak za wykroczenie skarbowe. Takiej samej karze podlegać będzie niezawiadomienie o zmianach danych zawartych w zawiadomieniu albo złożenie go po terminie lub podanie w nim danych niezgodnych z rzeczywistością. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany od 1 lipca 2020 r. Tabela 2. Co czeka podatników od 1 października 2020 r. Jaka zmiana Na czym polega zmiana Podstawa prawna VAT Nowy JPK_VAT • Podatnicy zamiast oddzielnych deklaracji VAT-7/VAT-7K oraz JPK_VAT złożą jeden dokument elektroniczny JPK_VAT, przy czym będą dwa jego warianty: Ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1520; ost.zm.: Dz.U. z 2020 r. poz. 568) pierwotnie przewidywała, że nowy JPK-VAT będą stosować od 1 kwietnia 2020 r. duzi przedsiębiorcy, a pozostałe podmioty od 1 lipca 2020 r. Tarcza 1.0 wprowadziła jeden termin (1 lipca 2020 r.) dla wszystkich podatników, a tarcza 4.0 przesunęła ten termin z 1 lipca na 1 października 2020 r. – JPK_V7M – dla podatników rozliczających się w podatku od towarów i usług miesięcznie, – JPK_V7K – dla podatników rozliczających się w podatku od towarów i usług kwartalnie. • Elementy nowego JPK_VAT określa rozporządzenie ministra finansów, inwestycji i rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 576). • Za błędy w nowym JPK_VAT przewidywane są niemałe sankcje. Kara pieniężna za każdy niepoprawiony błąd to 500 zł. Jednak przed nałożeniem tej kary naczelnik urzędu skarbowego wezwie podatnika, podając mu, na czym polega błąd. Uniknie on kary, jeżeli w ciągu 14 dni od doręczenia powyższego zebrania skoryguje błędy. Kary nie dostanie jedynie osoba, która poniesie za to odpowiedzialność karną skarbową. • W związku z wprowadzeniem nowego JPK_VAT uchylono również obowiązek przedstawienia naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokumentów potwierdzających rozliczenie podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej. Przy czym w przypadku gdy podatnik pomimo skorzystania z ułatwienia dotyczącego rozliczenia podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej nie rozliczy tego podatku w całości lub w części w danym okresie rozliczeniowym, straci prawo do rozliczania podatku bezpośrednio w deklaracji podatkowej w odniesieniu do tej nierozliczonej kwoty. W takiej sytuacji podatnik będzie musiał zapłacić do urzędu skarbowego właściwego do poboru kwoty należności celnych przywozowych wynikających z długu celnego nierozliczoną kwotę podatku wraz z odsetkami. Kodeks karny skarbowy Nowe kary • W związku z nowym JPK_ VAT wprowadzano również nowe kary za nieprzestrzeganie przez podatników obowiązków związanych ze składaniem organom podatkowym deklaracji, a także nieskładaniem ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub złożeniem jej niezgodnie z wzorem dokumentu elektronicznego. I tak osoba, która wbrew obowiązkowi nie prześle księgi właściwemu organowi podatkowemu albo prześlą ją nierzetelną, będzie podlegać karze grzywny do 240 stawek dziennych. W wypadku mniejszej wagi sprawca czynu zabronionego będzie podlegać karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Takiej karze będzie podlegać także osoba, która księgę prześle po terminie lub wadliwą. Ponadto karze grzywny za wykroczenie skarbowe podlegać będzie podatnik, który złoży deklaracje lub oświadczenia niezgodnie ze wzorem dokumentu elektronicznego. Ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1520; ost.zm.: Dz. U. z 2020 r. poz. 568) pierwotnie przewidywała, że zmiany wejdą w życie 1 kwietnia 2020 r. Tarcza 1.0 przesunęła ten termin na 1 lipca 2020 r., a tarcza 4.0 na 1 października 2020 r Tabela 3. Co czeka podatników od 1 stycznia 2021 r. Jaka zmiana Na czym polega zmiana Podstawa prawna CIT Struktury hybrydowe • Wprowadzone zmiany mają na celu implementację dyrektywy Rady (UE) 2017/952 z 29 maja 2017 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2016/1164 w zakresie rozbieżności w kwalifikacji struktur hybrydowych dotyczących państw trzecich (Dz.Urz. UE z 2017 r. L 144, s. 1; dyrektywa ATAD 2).Mają one ukrócić wykorzystywanie przez międzynarodowe korporacji do optymalizacji podatkowych rozbieżności w kwalifikowaniu przez różne jurysdykcje podatkowe podmiotów gospodarczych w celach podatkowych, a także rozbieżności w zakresie uwzględniania podatkowych kosztów ponoszonych przez podatników podatku dochodowego oraz uzyskiwanych przez nich przychodów. Ustawa z 28 maja 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o wymianie informacji podatkowych z innymi państwami oraz niektórych innych ustaw wprowadza zmiany od 1 stycznia 2021 r. Nowa szczególna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania • Zgodnie z dodawaną szczególną klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania przepisu uprawniającego do potrącenia hipotetycznych kosztów finansowania własnego nie będzie się stosować, gdy podatnik lub podmioty z nim powiązane dokonają nieuzasadnionych ekonomicznie czynności głownie w celu umożliwienia potrącenia takich kosztów w rozliczeniu podatkowym z tytułu podatku dochodowego. Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 stycznia 2021 r. PIT, CIT Ulga IP Box • Doprecyzowano, że: Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 stycznia 2021 r. – obowiązek stosowania zasady ceny rynkowej znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku ustalania dochodu, ale również straty; – u podatników CIT dochód (stratę) z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ustala się zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o CIT. PIT Ulga na złe długi • W ustawie wskazano wprost, że przepisy dotyczące zmniejszenia albo zwiększenia podstawy opodatkowania w przypadku nieregulowania należności wynikających z transakcji handlowych mają zastosowanie zarówno do zaliczek miesięcznych, jak i kwartalnych. Ustawa z 5 czerwca 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1065) wprowadza zmiany od 1 stycznia 2021 r. ]]

<![CDATA[

Nowy JPK_VAT scali dwa dotąd stosowane dokumenty elektroniczne. Część ewidencyjna z danymi o zakupach i sprzedaży będzie odpowiadała dotychczasowemu JPK_VAT, część deklaracyjna zastąpi zaś obecnie stosowane deklaracje VAT-7/VAT-7K. Nie będzie więc możliwości składania VAT-7 ani VAT-7K inaczej niż przez JPK.

Nowy JPK_VAT musi uwzględniać fakt, że część podatników składa deklaracje VAT co miesiąc, a część – co kwartał. Stąd rozróżnienie na JPK_V7K dla podatników rozliczających się kwartalnie oraz JPK_V7M dla podatników rozliczających się miesięcznie.

Stosowanie JPK_V7M przez podatników rozliczających się miesięcznie będzie proste: do 25. dnia każdego miesiąca podatnik będzie musiał przesłać wypełniony w obu częściach (ewidencyjnej i deklaracyjnej) plik z danymi za poprzedni miesiąc, a więc np. dane za styczeń będzie musiał wykazać w pliku przesyłanym do 25 lutego. Jeżeli 25. dzień miesiąca wypada w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, termin wydłuża się do najbliższego dnia roboczego.

Inaczej będą przesyłać swoje dane podatnicy, którzy składając deklaracje VAT za okresy kwartalne. Do 25. dnia każdego miesiąca będą zobligowani złożyć JPK_V7K za miesiąc poprzedni, nie zawsze będą jednak wypełniać cały plik. Za pierwsze dwa miesiące danego kwartału będą wysyłać JPK wypełniony tylko w części ewidencyjnej. Po trzecim miesiącu każdego kwartału będą musieli wypełnić JPK_VAT w obu częściach – część ewidencyjną wypełnią za trzeci miesiąc, zaś część deklaracyjną za cały kwartał.

Sposób stosowania nowego JPK_VAT przez podatnika składającego deklaracje VAT kwartalnie obrazuje poniższy przykład:

do 25 lutego 2021 r. będzie musiał złożyć JPK wypełniony w części ewidencyjne danymi za styczeń;do 25 marca 2021 r. będzie musiał złożyć JPK wypełniony w części ewidencyjne danymi za luty;do 26 kwietnia 2021 r. (ponieważ 25 kwietnia wypadnie w niedzielę) będzie musiał złożyć JPK wypełniony w części ewidencyjne danymi za marzec oraz w części deklaracyjnej danymi za styczeń, luty i marzec.

Przypomnijmy, że tarcza antykryzysowa przesunęła termin stosowania nowego JPK_VAT wraz z deklaracją na 1 października 2020 r. Dotyczy to wszystkich czynnych podatników VAT, tj. firm dużych, średnich i małych oraz mikroprzedsiębiorców.

]]

<![CDATA[

Taką możliwość przewidują projekty, finansowane z pieniędzy Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetu państwa, które będą realizowane we wszystkich województwach. Ich celem jest przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom epidemii koronawirusa, a w szczególności ochrona zdrowia i życia mieszkańców oraz personelu DPS-ów. Do tej pory Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podpisało w tej sprawie umowy z marszałkami pięciu województw: lubelskiego, małopolskiego, łódzkiego, podlaskiego oraz świętokrzyskiego.

O granty będą mogły się ubiegać gminy i powiaty, jako jednostki prowadzące DPS-y, a to, jakie wydatki będzie można pokryć z otrzymanych pieniędzy, jest określone w treści każdego z 16 projektów. Będzie można sfinansować z nich m.in. dodatki do wynagrodzeń dla pracowników, np. opiekunów, rehabilitantów, terapeutów i pracowników socjalnych, kupić i przeprowadzić testy wykrywające wirusa oraz środki ochrony indywidualnej, a także przygotować miejsca do odbywania kwarantanny.

– Nasz projekt zakłada też uzyskanie finansowego wsparcia na zatrudnienie dodatkowych pracowników w DPS przez okres trzech miesięcy, a także przygotowanie miejsc noclegowych i wyżywienia dla osób, które nie mogą lub nie chcą wrócić do własnych domów i rodzin – mówi Ewa Chudzik z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej (ROPS) w Lublinie, który w województwie lubelskim będzie odpowiedzialny za realizację projektu pomocowego dla DPS.

Nabór do grantów w poszczególnych województwach powinien ruszyć na początku lipca, a samorządy na stronach internetowych ROPS znajdą informacje na temat obowiązujących zasad i terminów.

Łącznie na projekty zagwarantowane zostało 327 mln zł, co ma pozwolić objąć wsparciem wszystkie 824 DPS-y działające na terenie kraju, które mają ponad 92 tys. mieszkańców oraz 41 tys. pracowników. To jednak nie koniec pomocy finansowej kierowanej do tych placówek, bo resort rodziny, który na początku epidemii przekazał im 20 mln zł z rezerwy celowej budżetu państwa, zdecydował o uruchomieniu kolejnych 30 mln zł. Te pieniądze samorząd może przeznaczyć zarówno na bieżącą działalność domów, jak i na wynagrodzenia pracowników. 

]]

<![CDATA[

Chodziło o Dni Gminy, czyli imprezę o charakterze otwartym, z koncertami, zawodami sportowymi, kiełbaskami i piwem. Wstęp na nią jest bezpłatny, ale organizator, czyli gmina, ponosi liczne wydatki, m.in. na wynajem sceny, ochronę, media, najem przenośnych toalet, a także na zakup nagród, prezentów, artykułów promocyjnych.

W trakcie imprezy świadczone są zarówno usługi niepodlegające opodatkowaniu (na rzecz społeczności lokalnej), jak i opodatkowane (reklama sponsorów, wynajem oraz dzierżawa powierzchni pod działalność handlową i gastronomiczną itp.).

We wniosku o interpretację gmina wyjaśniła, że wydatki te mają charakter ogólny, w związku z tym nie jest w stanie ustalić, w jakiej części wiążą się one z czynnościami opodatkowanymi, a w jakiej z czynnościami, które nie podlegają VAT. Uważała więc, że ma prawo odliczyć cały podatek zapłacony w cenie wynajmu sceny, kosztów nagłośnienia, toalet, ochrony, sprzątania terenu itp.

Nie zgodził się na to dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu. Stwierdził, że imprezy służą przede wszystkim czynnościom nieopodatkowanym, a konkretnie działalności kulturalnej, która jest zadaniem własnym gminy. Dodał, że gdyby pozwolić na pełne odliczenie VAT, to podatnicy wykonujący czynności niepodlegające VAT byliby uprzywilejowani – nie płaciliby podatku należnego, a mogliby skorzystać z prawa do odliczenia.

Innego zdania był WSA w Poznaniu. Stwierdził, że w czasie, o który pytała gmina (przed 2016 r.), nie było w ustawie o VAT regulacji, które nakazywałyby wyodrębniać podatek naliczony związany z działalnością gospodarczą i czynnościami spoza VAT. Przepisy o prewspółczynniku zaczęły obowiązywać dopiero od 2016 r.

WSA nie zgodził się też z twierdzeniem, że taka działalność gminy służy jedynie jej celom publicznym, z wyłączeniem celów gospodarczych. Orzekł, że oba są ze sobą ściśle sprzężone. Gdyby nie wydatki na organizację imprez plenerowych, to gmina nie osiągnęłaby obrotów z tytułu reklamy i promocji sponsorów, wynajmu stoisk oraz powierzchni pod działalność handlową i gastronomiczną ‒ stwierdził sąd, przyznając gminie pełne prawo do odliczenia VAT.

Innego zdania był jednak NSA. Sędzia Bożena Dziełak przywołała wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 8 maja 2019 r. w sprawie Związku Gmin Zagłębia Miedziowego (sygn. C-566/17). Wynikało z niego, że choć przepis o prewspółczynniku został dodany do polskiej ustawy o VAT dopiero w 2016 r., to wcześniej również nie można było odliczać całego VAT od wydatków wykorzystywanych do działalności opodatkowanej i nieopodatkowanej.

W ustnym uzasadnieniu wyroku sąd nie odniósł się natomiast do tego, czy gmina miała prawo do odliczenia przynajmniej części VAT – w tym zakresie, w którym uda się jej powiązać wydatki z czynnościami opodatkowanymi.

Niekorzystny w podobnej sprawie wyrok zapadł natomiast 3 października 2019 r. (sygn. akt I FSK 1092/15). Pisaliśmy o tym w artykule „Od wydatków na dożynki nie można odliczyć VAT” (DGP nr 195/2019). NSA stwierdził wtedy, że wydatki na organizację imprez plenerowych są ponoszone w celu zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty i jako takie związane są z czynnościami znajdującymi się poza systemem VAT. Wobec tego brak jest podstaw prawnych do zastosowania art. 90 ust. 2 ustawy o VAT – uznał sąd.

Dodał, że celem organizacji imprez plenerowych nie jest odpłatne świadczenie usług reklamy i promocji sponsorów ani wynajem stoisk i dzierżawa powierzchni pod działalność handlową, gastronomiczną i rozrywkową. Usługi te są jedynie pochodną organizacji imprezy plenerowej.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 26 czerwca 2020 r., sygn. akt I FSK 1018/16. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia

]]

<![CDATA[

Tak wynika bowiem z tarczy 4.0 (ustawy z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19, Dz.U. poz. 1086), która weszła w życie 24 czerwca. Jednocześnie ustawa przewiduje możliwość dalszego wydłużania zasiłku właśnie w drodze rozporządzenia.

Ustawa naprawia jednocześnie z mocą wsteczną przepisy, które z kręgu podmiotów uprawnionych do tego świadczenia wyeliminowały rodziców dzieci do lat ośmiu. Przypomnijmy, że stało się tak za sprawą tarczy 3.0 (ustawy z 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, Dz.U. poz. 875). Zmienione w tym zakresie regulacje weszły w życie 25 maja br.

W konsekwencji, zgodnie z nowymi przepisami, na dodatkowy zasiłek (od 25 maja) mogą liczyć ubezpieczeni rodzice dzieci do ósmego roku życia w związku z zamknięciem żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli czy szkół z powodu zagrożenia koronawirusem, a także w przypadku otwarcia tych placówek w czasie trwania COVID-19, jeżeli rodzic decyduje się sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem.

Pojawiły się jednak wątpliwości, co w sytuacji, gdy jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów rodzic wystąpił o zasiłek opiekuńczy na ogólnych zasadach (określonych w ustawie z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 870), z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem. ZUS zapewnia, że wniosek ten zostanie potraktowany jak podanie o dodatkowy zasiłek opiekuńczy. Zatem ten okres nie zostanie wliczony do limitu 60 dni wypłaty zasiłku opiekuńczego w tym roku kalendarzowym.

Jeżeli natomiast rodzice dzieci do ósmego roku życia (bez orzeczenia o niepełnosprawności lub o potrzebie kształcenia specjalnego) złożyli przed 24 czerwca 2020 r. wnioski o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 25 maja 2020 r. w ZUS albo u płatnika składek (pracodawcy, zleceniodawcy), wniosek będzie rozpatrywany po wejściu w życie nowych przepisów (czyli od 24 czerwca).

Na niezmienionych zasadach o dodatkowe świadczenie mogą ubiegać się też rodzice dzieci mających orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

Dotyczy to także rodziców lub opiekunów pełnoletnich osób niepełnosprawnych zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności zapewnienia opieki nad taką osobą w przypadku zamknięcia z powodu COVID-19 placówki, do której uczęszcza ich dorosły podopieczny, czyli np. szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze.

Organ rentowy zwraca jednocześnie uwagę, że nie zmieniły się zasady występowania o dodatkowy zasiłek opiekuńczy oraz wzór oświadczenia, które należy złożyć. 

]]

<![CDATA[

Wielu z nich, po otrzymaniu informacji o zwolnieniu ze składek za kwiecień, przecierało oczy ze zdumienia. Liczyli na preferencję w pełnej wysokości 1431,48 zł za każdy miesiąc (w okresie marzec – maj), a dostali mniej. Przedsiębiorcy są w szoku, na forach internetowych wrze. Jedni niczego z tego nie rozumieją, inni wiedzą tylko tyle, że zabrano im nadpłaty składek.

To ostatnie okazuje się prawdą. ZUS w pierwszej kolejności, z urzędu, zaliczył nadpłaty na poczet bieżących, czyli kwietniowych (lub także majowych) składek, a zwolnienie zastosował tylko do różnicy. Słowem, jeśli ktoś miał nadpłatę np. 400 zł, to za kwiecień został zwolniony ze składek na 1031,48 zł. Jeżeli jego nadpłata wyniosła 1430 zł, to dostał zwolnienie na 1,48 zł.

W maju było identycznie, jeżeli na koncie przedsiębiorcy nadal widniała nadpłata. W pierwszej kolejności ZUS zabrał ją na poczet bieżących, majowych składek, a dopiero w następnej kolejności stosował zwolnienie.

Najgorzej mają więc ci, u których była nadpłata przekraczająca dwukrotność miesięcznych składek (2862,96 zł). ZUS zaliczył ją na poczet tych za kwiecień i maj br., co oznacza, że tacy przedsiębiorcy dostali 0 zł pomocy (mimo że wnioskowali o zwolnienie z 1431,48 zł za każdy miesiąc).

Najlepiej wyszli na tym natomiast ci, którzy nie mieli w ZUS żadnych wolnych pieniędzy. Dostali pełne zwolnienie w kwocie 1431,48 zł za każdy miesiąc.

– Wyszło na to, że ZUS podważa sens istnienia tarczy antykryzysowej. Pokazuje, że nie warto być w porządku wobec państwowych instytucji, nie warto traktować ZUS jak partnera biznesowego, bo działania w dobrej wierze zakład wykorzystuje przeciwko płatnikowi – nie kryje oburzenia Paweł Białek, prezes spółki Ekonomikus z Sosnowca. Pismo w tej sprawie wysłał nie tylko do naszej redakcji, lecz także do prezydenta Dudy, premiera Morawieckiego, rzeczników: małych i średnich przedsiębiorców, praw obywatelskich oraz do kilku innych instytucji.

Skąd te nadpłaty

W terenowych oddziałach ZUS można usłyszeć, że to wina samych przedsiębiorców. – Po co pani trzymała tę nadpłatę? – mówi z wyrzutem urzędniczka w inspektoracie przy ul. Elizy Orzeszkowej w Warszawie.

ZUS uważa, że jest różnica między zwolnieniem z nieopłaconych składek, a zwolnieniem ze składek. Dlatego składki rozliczone z nadpłatami nie są objęte zwolnieniem na podstawie tarczy

Odpowiedź przedsiębiorców jest prosta – z ostrożności lub zwykłego przeoczenia.

Paweł Białek wyjaśnia, że w jego firmie doszło do pomyłki – w marcu br. dwa razy wysłano przelew składkowy. – Następnie zajęliśmy się przygotowaniem do sytuacji związanej z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego. Nie zajmowaliśmy się nadpłatą w ZUS, wierząc w dobre intencje państwowej instytucji – mówi.

Ci, co chorowali

Zdarza się też, że przedsiębiorcy zachowują nadpłatę na koncie w obawie, by nie popaść w zaległość. Taka sytuacja nie tylko pozbawiłaby ich teraz pomocy antykryzysowej (wiele rozwiązań tarczowych jest uzależnionych od braku zaległości w ZUS), ale już wcześniej mogłaby spowodować utratę prawa do świadczeń chorobowych. Przepisy są bowiem tak skonstruowane, że wystarczy jeden dzień zaległości, na niewielką choćby kwotę, by stracić prawo do zasiłku.

Niejednokrotnie w tych kwestiach przedsiębiorcy toczą spory z ZUS i dopóki sprawa nie zostanie wyjaśniona, wolą nie pomniejszać wpłacanych składek za okres choroby. Bo a nuż okaże się, że ZUS miał rację. Bywa, że spór kończy się pomyślnie dla przedsiębiorcy i dopiero wtedy potrąca on powstałą nadpłatę.

Pecha mieli ci, którym rozwiązanie takiej konfliktowej sytuacji przypadło na okres ubiegania się o zwolnienie. Jeśli faktycznie powstała u nich nadpłata, to ZUS w pierwszej kolejności ją zabrał, a dopiero potem zastosował zwolnienie.

Natomiast o dużym szczęściu mogą mówić ci przedsiębiorcy, którzy zachorowali w lutym, ale jeszcze walczą z ZUS o lutowy zasiłek.

– Rozumiem, że nawet gdy okaże się, że miałem rację i dostanę w lipcu zasiłek za luty, to chyba nikt mi już nie zabierze zwolnienia za marzec – maj, prawda? – upewnia się w rozmowie z DGP Hubert Masłowski, przedsiębiorca z Warszawy.

Tylko nieopłacone

– Przedstawiona sytuacja jest zgodna z przepisami prawa – informuje ZUS w odpowiedzi na pytanie DGP. Wskazuje, że zwolnienie z opłacania składek obejmuje należności nieopłacone za dany miesiąc.

W tarczy antykryzysowej rzeczywiście zapisano, że zwolnienie dotyczy „obowiązku opłacenia nieopłaconych należności z tytułu składek” (art. 31zo ustawy antykryzysowej z 2 marca 2020 r., Dz.U. poz. 374).

ZUS uważa, że jest różnica między zwolnieniem z nieopłaconych składek a zwolnieniem ze składek. Za nieopłacone uznaje takie, które nie zostały pokryte z nadpłaty. Dlatego – jak tłumaczy – składki rozliczone z nadpłatami nie są objęte zwolnieniem na podstawie tarczy.

Dlaczego nie marzec

Powstaje pytanie, dlaczego nie zabrano przedsiębiorcom nadpłat już za marzec? Bo – jak tłumaczy ZUS – tylko za marzec przysługiwało zwolnienie z obowiązku opłacenia składek wynikających z deklaracji rozliczeniowej w pełnej należnej wysokości, nawet gdy składki zostały już opłacone. Wynika to z przepisów wprowadzonych w tarczy 2.0 (art. 113).

Przypomnijmy, skąd w ogóle pomysł wprowadzenia tego przepisu. Otóż w czasie, gdy w Sejmie trwały gorączkowe prace nad tarczami, wielu przedsiębiorców z ostrożności zapłaciło składki za marzec. Dopiero po terminie zorientowali się, że oni również mogą ubiegać się o zwolnienie. Artykuł 113 został wprowadzony po to, aby mogli wystąpić o nadpłacone składki.

To również zasługa naszego artykułu „Pośpiech przekreślił ulgę” (DGP nr 74/2020). Dodany przepis miał umożliwić płatnikom odzyskanie nadpłaty za marzec. Wystarczyło złożyć wniosek na podstawie art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266).

Nikt wtedy jednak nie mówił, że tak samo mają postąpić przedsiębiorcy, u których nadpłata wynikała z poprzednich miesięcy. Dopiero teraz okazuje się, że nie występując o zwrot nadpłaty, popełnili błąd, bo ZUS zabrał je, zaliczając na poczet składek za kwiecień i maj br.

Spotkało to również wspomnianą spółkę Ekonomikus, która – jak informuje jej prezes – po przeczytaniu w mediach, że nadpłacone składki będą zwracane na „standardowych” zasadach, złożyła 7 maja br. wniosek o zarachowanie nadpłaty na czerwiec. W firmie byli przekonani, że będzie to najbliższe zobowiązanie spółki wobec ZUS. – Bo przecież za marzec, kwiecień i maj wystąpiliśmy o zwolnienie ze składek – tłumaczy prezes Białek.

Ale zakład uznał inaczej. Stwierdził, że bieżąca składka to ta przypadająca za maj. W związku z tym zaliczył ją na poczet maja i w tej części odmówił prawa do zwolnienia.

Już przepadło

Przedsiębiorcy zorientowali się o tym najczęściej po czasie, bo o zwrot nadpłaty widniejącej na koncie w kwietniu należało wystąpić do 10 maja, a majowej – do 10 czerwca.

Niestety o tym, że ZUS zabrał ją już w kwietniu, niektórzy dowiedzieli się dopiero w drugiej połowie czerwca, gdy na ich osobiste konto PUE wpłynęła informacja z zakładu. Nawet jeśli była ona opatrzona datą 8 lub 10 czerwca (choć samo zawiadomienie o niej ZUS przysłał po upływie kolejnych, np. 10 dni), było już za późno, by starać się o zwrot pieniędzy.

„Nie stwierdziliśmy na 24 czerwca 2020 r. na Pani koncie nadpłaty, która moglibyśmy zwrócić. Informujemy, że w celu otrzymania zwrotu nadpłaconej składki za 02/2020 w kwocie (…), mogła Pani złożyć wniosek do dn. 10.05.2020 r., tj. do daty terminu płatności za 04/2020” – czytamy w piśmie Inspektoratu Warszawa-Ochota.

Z podobną odpowiedzią spotkała się spółka Ekonomikus: „Wpłata z 13 marca 2020 r. w kwocie (…) została rozliczona na składki za maj 2020 r., w związku z tym na koncie brak jest nadpłaty możliwej do zaksięgowania na poczet składek za czerwiec 2020 r.” – napisał Inspektorat w Zawierciu.

ZUS nie informował

– Moim zdaniem interpretacja przepisów przyjęta przez ZUS jest co najmniej dyskusyjna – komentuje Andrzej Radzisław, radca prawny z Kancelarii Goźlińska Petryk i Wspólnicy.

Zwraca uwagę na art. 24 ust. 6b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który brzmi: „Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym”. – Z tego powodu ZUS powinien poinformować płatnika o kwocie nadpłaty przed zastosowaniem zwolnienia składkowego – uważa ekspert.

Zastanawia się też, jak ZUS dokona rozliczenia, gdy płatnik złoży korektę dokumentów za miesiąc, w którym korzystał ze zwolnienia chorobowego i na skutek korekty jego zobowiązania za ten miesiąc ulegną zmianie.

– Przykładowo osoba prowadząca działalność gospodarczą w lutym była chora, ale opłaciła składki od pełnej podstawy wymiaru, a obecnie po skorzystaniu ze zwolnienia za marzec, kwiecień i maj złoży korektę deklaracji za luty i pomniejszy kwotę do zapłaty za ten miesiąc. W konsekwencji na jej koncie powstanie nadpłata. Pytanie, czy ZUS kwotę nadpłaty zwróci, czy uzna, że to kwota „nadpłaty” powinna być rozliczona na poczet zwolnienia składkowego – komentuje Andrzej Radzisław.

Co z podatkiem

Automatyczne potrącenie nadpłat przez ZUS utrudnia przedsiębiorcom możliwość uwzględnienia tego w rozliczeniach podatkowych. Nie wiedzą bowiem, w jakiej części nadpłata wynika ze składek na ubezpieczenia społeczne (potrącanych od podstawy opodatkowania), a w jakiej części ze składek na ubezpieczenie zdrowotne (odliczanych od podatku).

Nadpłaty składek zostały bowiem zabrane z urzędu, bez wydania jakiejkolwiek decyzji. Przedsiębiorcy nie wiedzą więc, jak mają je rozliczyć z podatkiem dochodowym. 

Odpowiedź ZUS na pytanie DGP

Przedstawiona sytuacja jest zgodna z przepisami prawa. Na podstawie tarczy antykryzysowej (art. 31zo ustawy) zwolnienie z opłacania składek obejmuje należności nieopłacone za dany miesiąc. Dlatego gdy nadpłata rozliczyła część składek za kwiecień, to zwolnienie objęło tylko pozostałą kwotę należności, a nie całość składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za ten miesiąc. Zasada taka dotyczy również zwolnienia za maj.Tylko za marzec przysługiwało zwolnienie z obowiązku opłacenia składek wynikających z deklaracji rozliczeniowej w pełnej należnej wysokości, nawet gdy składki zostały już opłacone. Wynika to z przepisów prawa wprowadzonych w tarczy antykryzysowej 2.0 (art. 113 ustawy). Zasada ta dotyczy płatników zatrudniających od 1 do 9 ubezpieczonych i spółdzielni socjalnych (w wysokości 100 proc. składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec, na dzień rozpatrywania wniosku o zwolnienie), płatników zatrudniających od 10 do 49 ubezpieczonych (w wysokości 50 proc. składek wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za marzec, na dzień rozpatrywania wniosku o zwolnienie) oraz osób prowadzących pozarolniczą działalność z przychodem nie przekraczającym 15 681 zł (w wysokości składek obliczonych od najniższej obowiązującej dla danego płatnika podstawy wymiaru składek za marzec).W przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność korzystających z ulgi na start oraz których przychód jest wyższy niż 15 681 zł, a dochód nie był wyższy niż 7000 zł, zwolnienie nawet gdy składki zostały już opłacone przysługuje za kwiecień i maj na podstawie przepisów tarczy antykryzysowej 3.0 (art. 69 ustawy).Oczywiście w każdym przypadku muszą być spełnione pozostałe warunki do zwolnienia ze składek. Zwrot nadpłaty następuje zawsze i wyłącznie na wniosek płatnika składek. Brak wniosku o zwrot nadpłaty skutkował jej rozliczeniem na składki należne za kolejny miesiąc. W przypadku gdy wniosek został złożony po terminie płatności składek za kolejny miesiąc, zwrot mógł nastąpić tylko, gdy po rozliczeniu składek na koncie nadal była nadpłata.

]]